Marie Jeanne est une paysanne née en 1922. Son enfance, elle l'a passée dans une famille de laboureur du pays de Quimper. Une vie simple auprès de ses parents et de sa grand-mère qui savait filer la laine en racontant des histoires.
Comme toutes les petites filles de son âge, elle allait à l'école. Mais, il faut vous dire qu'à cette époque, il se passait de drôles de choses... Le breton devait disparaître, langue du passé, de l'obscurantisme, langue du repli sur soi...
Alors, l'école était sévère avec les jeunes filles surprises à parler breton. Ces jeunes filles, futures mères qui transmettraient leur langue à leurs enfants. Quand elles étaient prises à parler la langue de leurs parents, on leur imposait le "symbole", signe honteux s'il y en avait. A leur cou, on attachait un vieux sabot. Un jour, Marie Jeanne honteuse et en colère de cette injustice, jeta dans un acte de rébellion total, le sabot, tout ce symbole, par dessus le toit du préau dans un cri
"Je ne suis pas un chien, je n'ai pas besoin de collier"
Aujourd'hui, elle est vieille, elle est atteinte d'alzheimer, et quand dans sa maladie quelques mots en breton lui échappe, elle bredouille, elle a honte et s'excuse.
Marie Jeanne est ma grand-mère...
et je ne rêve pas en breton!
UR YEZH, GERIOU DA SEVEL LIAMMOU
Marijan a zo anezhi ur beizantez bet ganet e 1922. Tremenet eo bet ganti he bugaleaj en ur familh a labourerien-douar eus ar Vro c'hlazig. Ren a rae ur vuhez sioul ha didrouz etre he zud hag he mamm-gozh hag a ouie nezañ gloan en ur zibunañ kontadennoù.
Mont a rae Marijan d'ar skol e-giz an holl verc'hedigoù eus he oad. Met, dav eo deoc'h gouzout ne oa ket aes pep tra d'ar mare-se. Ret e oa d'ar brezhoneg mont da get, anezhañ, yezh an amzer dremenet, an digelennouriezh, yezh ur bed kloz serret warnañ ec'h unan.
Garv e oa lezenn ar skol gant ar merc'hed yaouank tapet o vrezhonegañ, ar merc'hed yaouank-se danvez mammoù anezho, kefridiet da dreuzkas ar yezh d'o bugale. Pa vezent tapet o komz yezh o hendadoù, e vezent mezhekaet gant ar ''simbol''. Ouzh o gouzoug e veze istribilhet ur c'hozh botez koad. Un deiz, Marijan drouk enni abalamour d'ar boazamant direizh ha mezhus-se, a stlapas ar votez dreist da doenn an disglavenn en ur choual :
n'eus ket ur giez ac'hanon, n'am eus ket ezhomm a golier.
Kozh-kozh eo hiriv Marijan hag hi gant kleñved Alzheimer. Hiriv an deiz, pa c'hoarvez ganti
leuskel ur gomz brezhonek, e teu balbouz ha mezh dezhi hag hi oc'h en em zigareziñ...
Mamm-gozh din eo Marijan. Huñvreal e brezhoneg n'ouzon ket ober...